Μετά από ένα σύντομο ταξίδι μας σε βουνό με βλάστηση και την επίθεση που δεχτήκαμε από πολλά κουνούπια αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο. Μέσα από πολλές συζητήσεις με φίλους, όλοι έχουμε την ίδια απορία, ποιο είναι το πιο κατάλληλο προϊόν για να χρησιμοποιήσουμε στα παιδιά μας ώστε να τα προστατεύσουμε. Θα σας αναλύσω όσο καλύτερα γίνεται τις ουσίες που χρησιμοποιούνται στα εντομοαπωθητικά και τι προτείνεται για την προστασία όλων μας από τα κουνούπια.
Ιστορικά, πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η ουσία που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον για την προστασία των ανθρώπων από τα έντομα ήταν το αιθέριο έλαιο σιτρονέλας που εξάγεται από τα μακριά στενά φύλλα ενός πολυετούς φυτού στην Ασία και η διάρκεια προστασίας του δεν ξεπερνούσε τις 4 ώρες. Από τις πρώτες συνθετικές ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν ως εντομοαπωθητικά σε απευθείας επαφή με το δέρμα ήταν ενώσεις φθαλικών εστέρων (χρήση τους ως διαλύτες πλαστικών) με αποδεδειγμένα υψηλή τοξικότητα για τον άνθρωπο. Οι περισσότερες πρώιμες έρευνες για τα εντομοαπωθητικά έγιναν από τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του πολέμου της Κορέας και του Βιετνάμ, γιατί οι στρατιώτες εκτέθηκαν σε πολλαπλά τσιμπήματα εντόμων τα οποία ήταν φορείς πολλών ασθενειών. Οι κλινικές δοκιμές άρχισαν το 1942, με ενώσεις που επιλέχθηκαν τυχαία από ουσίες που υπήρχαν διαθέσιμες στα εργαστήρια, ενώ άλλα εντομοαπωθητικά συντέθηκαν σε προγράμματα που δημιουργήθηκαν για την ανάπτυξη καλύτερων προϊόντων (Gilbert I. Et al. 1966).
Ουσίες που χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα στα εντομοαπωθητικά είναι η γνωστή DEET (N,N διαίθυλο-m-τολουαμίδη), η ικαριδίνη ή πικαριδίνη, οι ενώσεις φθαλικών εστέρων και τα πυρεθρινοειδή που βρίσκονται συνήθως σε μορφή ταμπλέτας. Όλες οι παραπάνω ουσίες είναι χημικά συνθετικές και η συγκέντρωση τους είναι αυτή που παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην διάρκεια της προστασίας που προσφέρουν. Οι ουσίες αυτές γενικά θεωρούνται ασφαλείς να κυκλοφορούν σε συγκεκριμένη συγκέντρωση από 10% έως και 100% αναλόγως για την χρήση που προορίζεται το προϊόν. Παγκοσμίως διεξάγονται πολλές μελέτες για την ασφάλεια της χρήσης τους καθώς έχουν αναφερθεί πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως διαταραχές στο νευρικό σύστημα, εγκεφαλοπάθεια σε παιδιά και ενήλικες, καρδιαγγειακές επιπλοκές (υπόταση και βραδυκαρδία, Tenebein M. et al. 1987), ερεθισμός δέρματος και ματιών. Τα παιδιά εμφανίζουν περισσότερες αντιδράσεις σε σχέση με τους ενήλικες μετά από επανειλημμένη και εκτεταμένη κάλυψη του δέρματος τους, με εντομοαπωθητικά που περιέχουν συγκεντρώσεις μέχρι και 20% της ουσίας DΕΕΤ (Brown M. et al. 1997). Μελέτες σε ζώα αποδεικνύουν ότι η επάλειψη των συγκεκριμένων ουσιών στο δέρμα απορροφάται άμεσα και δημιουργεί υπερτροφικό ήπαρ (βαρύ ήπαρ), καθώς και αύξηση του σχετικού βάρους των νεφρών στα αρσενικά ποντίκια και κουνέλια (EPA Fact Sheet, EMA).
Οι συγκεκριμένες ουσίες ταξινομούνται στην κατηγορία ΙΙΙ, χαμηλής οξείας τοξικότητας όμως προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα παρενεργειών, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, πρέπει να χρησιμοποιείται η χαμηλότερη δυνατή συγκέντρωση των ουσιών αυτών όπως προτείνεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις Ευρωπαϊκές Αρχές. Για τους παραπάνω λόγους, όλοι εμείς οι γονείς θα πρέπει απλώς να είμαστε ενημερωμένοι σωστά για τα οφέλη και τους κινδύνους που έχει ένα τέτοιο σκεύασμα και να κρίνουμε αν θα το χρησιμοποιήσουμε στον εαυτό μας και στα παιδιά μας. Όταν ένας γονιός αποφασίσει να χρησιμοποιήσει εντομοαπωθητικά καλό είναι να τα χρησιμοποιεί στα ρούχα και τα σκεπάσματα του παιδιού και όχι απευθείας στο δέρμα (για παιδιά μικρότερα των 2 ετών). Επίσης να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στη συσκευασία καθώς και να ενημερώνεται για όλες τις πληροφορίες σύστασης του προϊόντος. Προσωπικά επιλέγω φυσικούς τρόπους προστασίας όπως τα έλαια λεβάντας και ευκαλύπτου (προσοχή στη χρήση αιθέριων ελαίων στα παιδιά υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές χρήσης τους). Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ώστε να προστατεύσουμε όσο καλύτερα γίνεται τα παιδιά μας αρχικά είναι να διαβάσουμε τις σαφής οδηγίες προστασίας και πρόληψης του ΚΕΕΛΠΝΟ (Μέτρα προστασίας από τα κουνούπια).
Γενικά τα κουνούπια έλκονται από την υγρασία, τη ζέστη, το διοξείδιο του άνθρακα της αναπνοής μας και την οσμή του ανθρώπινου δέρματος. Στο σπίτι θα πρέπει να αποφεύγουμε να αφήνουμε στάσιμα νερά στην βεράντα ή στον κήπο μας, να ποτίζουμε κατά προτίμηση νωρίς το πρωί, να χρησιμοποιούμε ανεμιστήρα και κλιματιστικό ώστε να μειώσουμε την θερμοκρασία και την υγρασία του χώρου, να χρησιμοποιούμε ταμπλέτες που απωθούν τα έντομα και τέλος να χρησιμοποιούμε κουνουπιέρα στο κρεβάτι των παιδιών. Αν είμαστε σε εξωτερικό χώρο με πολλά κουνούπια να φοράμε στο παιδί ρούχα που καλύπτουν αρκετά καλά τα μέρη του σώματος και να ψεκάζουμε το ύφασμα με εντομοαπωθητικό, να χρησιμοποιούμε πάντα κουνουπιέρα στο καρότσι και να έχουμε κατά νου ότι τα κουνούπια βγαίνουν το σούρουπο γύρω στις 8.
Γενικά να προτιμούμε φυσικά προϊόντα αν θέλουμε να τα χρησιμοποιήσουμε απευθείας στο δέρμα του παιδιού που δεν περιέχουν χημική σύσταση, αλλά βιολογικά εμποτισμένα έλαια όπως αυτά του ευκαλύπτου, της σιτρονέλας, της μέντας, του βασιλικού και της λεβάντας. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα φυτικής προέλευσης εντομοαπωθητικά διαρκούν λιγότερη ώρα (2-3 ώρες), οπότε θα πρέπει να το ανανεώνουμε συχνά στο παιδί ώστε να το προστατεύσουμε.
Σας φιλώ!
Funky Mama
